จัดฟันบางนา: ปัญหาช่องปากของผู้สูงอายุสุขภาพช่องปากและฟัน เป็นเรื่องที่เราต้องเอาใจใส่ดูแลให้มากเป็นพิเศษ หากเรารักษาความสะอาดของช่องปากและฟัน ก็จะเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาสุขภาพช่องปากและฟันตามมา เพราะถ้าหากเกิดปัญหาเกี่ยวกับช่องปากและฟันแล้ว ก็จะเป็นปัญหาที่แก้ได้ยาก สำหรับปัญหาสุขภาพช่องปากนั้นเกิดขึ้นได้กับทุกคน ขึ้นอยู่กับการดูแลรักษาความสะอาดและพฤติกรรมการรับประทานอาหารด้วย สำหรับปัญหาสุขภาพช่องปากและฟันของผู้สูงอายุที่มักพบได้บ่อย คือโรคปริทันต์ โรคเหงือกอักเสบเรื้อรัง ลุกลามเป็นโรคปริทันต์อักเสบ มีผลไปถึงเอ็นยึดฟันและกระดูกเบ้าฟัน ทำให้ฟันโยก
ปัจจัยที่ทำให้โรครุนแรงขึ้นคือโรคทางระบบต่าง ๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคหัวใจ และโรคมะเร็ง ยาที่ใช้รักษาโรค การสูบบุหรี่นั่นเอง ปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพช่องปากและฟันในผู้สูงอายุถือว่าเป็นเรื่องปกติ เพราะเมื่อคนเรามีอายุที่เพิ่มมากขึ้น ปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ก็จะตามมา เนื่องจากร่างกายมีการเปลี่ยนแปลง และในกลุ่มผู้สูงอายุก็มักจะมีปัญหาในเรื่องของการสูญเสียฟัน เพราะผู้สูงอายุ โดยปกติระบบต่าง ๆ ของร่างกายจะมีการเปลี่ยนแปลงในทางเสื่อมถอย เช่นเดียวกันฟันและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ภายในช่องปากก็เช่นเดียวกัน เมื่ออยู่ในวัยสูงอายุจะมีการเปลี่ยนแปลงไป
สำหรับการเปลี่ยนแปลงของสุขภาพช่องปากและฟัน คือผิวเคลือบฟันจะมีความแข็งแกร่งลดลง หรือเปราะมากขึ้น และฟันอาจจะแตกบิ่นได้ง่ายเมื่อถูกกระแทกแรง ๆ สีของฟันจะเข้มขึ้นตามธรรมชาติ ทำให้การสะท้อนแสงและความแวววาวลดลง นอกจากนี้เหงือก คือเหงือกจะร่น จากการสูญเสียการยึดเกาะของเยื่อปริทันต์ หรือเป็นโรคปริทันต์ ทำให้ฟันดูยาวขึ้น การแปรงฟันแบบผิดวิธีแบบถูไปมา หรือใช้แปรงสีฟันที่ขนแปรงแข็งเกินไปหรือขนแปรงเก่าจนแตก จะทำให้เหงือกร่นได้มากขึ้น รวมไปถึงเอ็นยึดปริทันต์ เอ็นยึดปริทันต์เป็นกลุ่มเนื้อเยื่อที่ช่วยยึดรากฟันไว้กับกระดูกเบ้าฟัน จะมีจำนวนน้อยลงและหย่อนประสิทธิภาพ
ถ้าเป็นโรคปริทันต์อักเสบ จะถูกทำลายได้ง่ายและรวดเร็ว ทำให้ฟันโยกได้ง่ายและเร็วขึ้น และสุดท้ายกระดูกเบ้าฟัน จะมีความเปราะบางจากการสูญเสียแคลเซียม อาจแตกหักได้ง่าย ถ้าถูกกระแทกแรง ๆ ต่อมน้ำลาย เซลล์ของต่อมน้ำลายที่ทำหน้าที่ผลิตน้ำลายมีจำนวนน้อยลง ทำให้มักมีอาการปากแห้ง ซึ่งส่งผลให้มีกลิ่นปากด้วย นอกจากนี้ผู้สูงอายุมักเกิดภาวะกลืนลำบาก คือภาวะที่ผู้สูงอายุกลืนอาหารลงสู่ลำคอได้ยากกว่าปกติ อาการที่แพทย์หรือนักกิจกรรมบำบัดใช้ประเมินว่าผู้สูงอายุมีภาวะกลืนลำบาก ได้แก่ อาการกล้ามเนื้อรอบปากอ่อนแรง ริมฝีปากปิดไม่สนิทจนน้ำลายไหล ชอบเก็บอาหารไว้ที่กระพุ้งแก้มกล้ามเนื้อรอบปากขยับได้ช้าขณะเคี้ยว ภาวะกลืนลำบากอาจทำให้เกิดปัญหาในช่องปาก เช่น มีอาหารตกค้างบริเวณกระพุ้งแก้ม มีแผ่นคราบจุลินทรีย์สะสมในปริมาณมากฟันผุง่ายขึ้น มีโอกาสปากแห้งได้มากขึ้น และสำลักได้ง่าย ในการดูแลสุขภาพช่องปาก
สำหรับผู้มีภาวะกลืนลำบาก ทำได้โดยแปรงฟันด้วยยาสีฟันที่ผสมฟลูออไรด์เช่นเดียวกับผู้สูงอายุติดเตียงทั่วไป ควรจัดให้ผู้สูงอายุอยู่ในท่านั่งเอนหลัง ให้ศีรษะสูงจากพื้นโดยทำมุมประมาณ 30-45 องศา แล้วช่วยประคองบริเวณคอ จากนั้นสังเกตว่ามีอาหารค้างอยู่ที่กระพุ้งแก้มและลิ้นหรือไม่ หากมีให้ใช้ผ้าชุบน้ำหมาด ๆ กวาดเศษอาหาร คราบต่าง ๆ เสมหะ หรือน้ำลายเหนียวออกให้มากที่สุด แล้วแปรงฟันด้วยแปรงสีฟันขนอ่อนนุ่ม และยาสีฟันที่ผสมฟลูออไรด์ บีบยาสีฟันเพียงเล็กน้อยโดยไม่ต้องจุ่มน้ำ คอยใช้ผ้าซับน้ำและน้ำลายเป็นระยะเมื่อแปรงเสร็จแล้วให้ใช้ผ้าชุบน้ำหมาด ๆ เช็ดปากให้สะอาด
อย่างไรก็ตามในเรื่องของการดูแลสุขภาพช่องปากและฟันของผู้สูงอายุ ก็ต้องดูแลให้มากเป็นพิเศษ การเลือกใช้แปรงสีฟัน ก็ควรเลือกใช้แปรงที่มีด้ามจับได้ถนัดมือ มีความยาวที่พอเหมาะ มีขนแปรงที่นิ่ม และควรเปลี่ยนแปรงสีฟันทุก 3 เดือน ในกรณีผู้สูงอายุที่มีปัญหากล้ามเนื้อมือ หรือไม่สามารถควบคุมการใช้มือในการแปรงฟันแบบธรรมดาได้ดี อาจแก้ไขได้โดยเลือกใช้แปรงสีฟันไฟฟ้าเพื่อผ่อนแรง หรืออาจจะใช้ไหมขัดฟันรวมด้วย สามารถเลือกใช้ตามขนาด ความกว้างของซอกฟัน ใช้ช่วยทำความสะอาดซอกฟัน โดยใช้ควบคู่กับการแปรงฟัน การใช้จะดึงไหมขัดฟันออกมายาวประมาณ12 นิ้ว ใช้นิ้วกลาง พันแต่ละปลายไว้ ใช้นิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้จับเส้นไหม ควรระมัดระวังอย่าให้บาดเหงือก กวาดถูไหมขัดฟันขึ้นลงในแนวดิ่งเพื่อขจัดเอาคราบจุลินทรีย์ออก
เพราะฉะนั้น การดูแลรักษาสุขภาพช่องปากและฟัน ไม่ว่าจะอยู่ในวัยไหนก็ควรที่จะให้ความสำคัญเกี่ยวกับสุขภาพช่องปาก เพราะสุขภาพช่องปาก หากเป็นปัญหาแล้ว สามารถส่งผลต่อสุขภาพร่างกายของเราได้ ดังนั้น เราจ้องดูแลเอาใจใส่ให้มากเป็นพิเศษ เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างเต็มที่ หากคุณสนใจเข้ารับการตรวจช่องปาก สามารถติดต่อที่คลินิกได้ ทางเรามีทันตแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญ และยินดีให้คำปรึกษาเกี่ยวกับปัญหาทางด้านทันตกรรม เพื่อที่จะได้แก้ไขปัญหาในเบื้องต้น ดีกว่าปล่อยทิ้งไว้ จนทำให้เกิดปัญหาที่แก้ไขได้ยาก
